B.G 2.25

अव्यक्तोऽयमचिन्त्योऽयमविकार्योऽयमुच्यते। तस्मादेवं विदित्वैनं नानुशोचितुमर्हसि ॥२-२५॥

Gīta Bhāshya 2.25

अत एवाव्यक्तादिरूपः ॥ २५ ॥

Gīta Tātparya 2.25

सर्वगतश्चेत् परमात्मा किमिति तथा न दृश्यते इत्यतो वक्ति - 'अव्यक्तोयमिति'। कथमेतद् युज्यते अचिन्त्यशक्तित्वात्। न च सा शक्तिः कदाचिदन्यथा भवति। अविकार्यत्वात्। यानि यानि अस्य रूपाणि तानि सर्वाण्यपि एवंभूतानीति दर्शयितुमेनमयमित्यादि पृथग्वचनम्। जीवे तु सर्वजीवेषु अनुगमार्थम्। सर्वं चैतत् श्रुति सिद्धम् -

"सद्देहः सुखगन्धश्च ज्ञानभाः सत्पराक्रमः। ज्ञानज्ञानः सुखसुखः स विष्णुः परमोक्षरः"

-इति पैङ्गिश्रुतिः।

"अदेहो देहवांश्चैकः प्रोच्यते परमेश्वरः। अप्राकृतशरीरत्वाददेह इति कथ्यते। शिरश्चरणबाह्वादिविग्रहोयं स्वयं हरिः। स्वस्मान्नान्यो विग्रहोस्य ततश्चादेह उच्यते। स्वयं स्वरूपवान् यस्मात् देहवांश्चोच्यते ततः। शिरश्चरणबाह्वादिः सुखज्ञानादिरूपकः॥"

"स च विष्णोर्न चान्योस्ति यस्मात् सोचिन्त्यशक्तिमान्। देहयोगवियोगादिस्ततो नास्य कथञ्चन॥"

"गुणरूपोपि भगवान् गुणभुक् च सदा श्रुतः। अहमित्यात्मभोगो यत् सर्वेषामनुभूयते॥"

"अभिन्नेपि विशेषोयं सदानुभवगोचरः। विशेषोपि हि नान्योतः स च स्वस्यापि युज्यते॥"

"नानवस्था ततः क्वापि परमैश्वर्यतो हरेः। युक्तायुक्तत्वमपि हि यदधीनं सदेष्यते। प्रमाणावगते तत्र कुत एव ह्ययुक्तता॥"

-इत्यादिपरमश्रुतिः।

"गुणाः श्रुताः सुविरुद्धाश्च देवे सन्त्यश्रुता अपि नैवात्र शङ्का। चिन्त्या अचिन्त्याश्च तथैव दोषाः श्रुताश्च नाज्ञैर्हि तथा प्रतीताः॥"

-इत्यादि च ऋग्वेदे सौपर्णशाखायाम्।

"एकमेवाद्वितीयं नेह नानास्ति किञ्चिन। मृत्योः स मृत्युमाप्नोति य इह नानेव पश्यति। यथोदकं दुर्गे वृष्टं पर्वतेषु विधावति। एवं धर्मान् पृथक् पश्यन् तानेवानुविधावति।"

"मत्स्यकूर्मादिरूपाणां गुणानां कर्मणामपि। तथैवावयवानां च भेदं पश्यति यः क्वचित्॥
भेदाभेदौ च यः पश्येत् स याति तम एव तु। पश्येदभेदमेवैषां बुभूषुः पुरुषस्ततः॥
अभेदेपि विशेषोस्ति व्यवहारस्ततो भवेत्। विशेषिणां विशेषस्य तथाSभेदविशेषयोः॥
विशेषस्तु स एवायं नानवस्था ततः क्वचित्। प्रादुर्भावादिरूपेषु मूलरूपेषु सर्वशः॥
न विशेषोस्ति सामर्थ्ये गुणेष्वपि कदाचन।"

"मत्स्यकूर्मवराहाश्च नृसिंहवटुभार्गवाः। राघवः कृष्णबुद्धौ च कल्किव्यासैतरेयकाः। दत्तो धन्वन्तरिर्यज्ञः कपिलो हंसतापसौ। शिंशुमारो हयास्यश्च हरिः कृष्णश्च धर्मजः। नारायणस्तथेत्याद्याः साक्षान्नारायणः स्वयम्॥"

"ब्रह्मरुद्रौ शेषविपौ शक्राध्याः नारदस्तथा। सनत्कुमारः कामभवोप्यनिरुद्धो विनायकः॥ सुदर्शनाद्यायुधानि पृथ्वाद्याश्चक्रवर्तिनः। इत्याध्याः विष्णुनाविष्टाः भिन्नाः संसारिणो हरेः॥"

"तेष्वेव लक्ष्मणाद्येषु त्रिष्वेवं च बलादिषु। नरार्जुनादिषु तथा पुनरावेश उच्यते॥ स्वल्पस्तु पुनरावेशो धर्मपुत्रादिषु प्रभोः। एतज्जानाति यस्तस्मिन्प्रीतिरभ्यधिका हरेः। सङ्करज्ञानिनस्तत्र पातस्तमसि च ध्रुवम्"॥

-इत्यादि महावराहे ॥२५॥