B.G 6.05 and 06
उद्धरेदात्मनाऽत्मानं नात्मानमवसादयेत्। आत्मैव ह्यात्मनो बन्धुरात्मैव रिपुरात्मनः ॥५॥
बन्धुरात्माऽत्मनस्तस्य येनात्मैवाऽत्मना जितः। अनात्मनस्तु शत्रुत्वे वर्तेताऽत्मैव शत्रुवत् ॥६॥
Gīta Bhāshya 6.05 and 06
स च योगारोहः प्रयत्नेन कर्तव्यः इत्याह - उद्धरेदित्यादिना।
कस्य बन्धुः आत्मा इत्यत आह - बन्धुरात्मेति।
आत्मा मनः। आत्मनः जीवस्य। आत्मना मनसा। आत्मानं जीवम्। आत्मैव मनः। आत्मना बुद्ध्या, जीवेनैव वा। स हि बुद्ध्या विजयति। उक्तं च -
"मनः परं कारणमामनन्ति।"
"मन एव मनुष्याणां कारणं बन्धमोक्षयोः।"
"उद्धरेन्मनसा जीवं न जीवम् अवसादयेत्। जीवस्य बन्धुः शत्रुश्च मन एव न संशयः॥"
"जीवेन बुद्ध्या हि यदा मनो जितं तदा बन्धुः शत्रुरन्यत्र चास्य। ततो जयेद्बुद्धिबलो नरस्तद्देवे च भक्त्या मधुकैटभारौ॥"
इत्यादि ब्रह्मवैवर्ते।
अनात्मनः अजितात्मनः पुरुषस्य, अजितमनस्कस्य। सदपि मनः अनुपकारि इत्यनात्मा। सन्नपि भृत्यो न यस्य भृत्यपदे वर्तते स हि अभृत्यः। तस्य आत्मा मन एव शत्रुवत् शत्रुत्वे वर्तते ॥६॥